Nitraatrijke voeding, is dat nou gezond of ongezond? Als we de wetenschap volgen worden we niet veel wijzer. We namen deze stof onder de loep, verzamelden wat erover bekend is en zetten de belangrijkste feiten op een rij.
Nitraat link je waarschijnlijk eerder aan de scheikundelessen op de middelbare school of aan kunstmest dan aan voeding. Maar het is ook een voedingsstof. In bijna alle groente vind je iets van dit mineraal, maar onder andere rucola, spinazie en rode bieten zijn echte nitraatbommen. Het wordt ook als conserveermiddel toegevoegd aan bepaalde voedingsmiddelen. Niet geheel onbelangrijk dus.
Nitraat zat jarenlang in het verdomhoekje
Het dagelijks eten van nitraatrijke groentes was lange tijd omstreden. Het eten van nitraat zelf is niet gevaarlijk voor de gezondheid, maar wordt in het lichaam omgezet in nitriet en onder bepaalde omstandigheden in waarschijnlijk kankerverwekkende nitrosamines. Zo rond de jaren 80 kwam men daarachter. Het gevolg: nitraatrijke voeding werd van de boodschappenlijst geschrapt. Lange tijd werd ook gedacht dat vlees onze grootste nitraatleverancier is, maar de meeste nitraten krijgen we binnen door groenten te eten.
Inmiddels blijkt dat het genuanceerder ligt dan ‘nitraat is slecht’. Het is onwaarschijnlijk dat de blootstelling aan nitraat via groenten leidt tot gezondheidsrisico’s, meldt De Europese Voedselveiligheidautoriteit EFSA. Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) onderstreept deze conclusie.
Verlagen van de bloeddruk
Ook zijn er positieve geluiden over de gezondheidseffecten van nitraatrijke groentes. Nitraatrijke groenten kunnen zorgen voor een verlaging van de bloeddruk, schrijven onderzoekers van het Maastricht UMC+. Het Radboudumc heeft hier ook, samen met HAN Sport en Bewegen, onderzoek naar gedaan onder 77 wandelaars. De wandelaars werden in drie groepen verdeeld: de eerste groep volgde twaalf weken lang een voedingsinterventie die gericht was op het verhogen van de groente-inname. De tweede groep dronk dagelijks een flesje bietensap en bij de derde groep werd niets aan het voedingsgedrag veranderd.
Cindy van der Avoort, voedingswetenschapper en een van de onderzoekers laat weten: “Het verhogen van de hoeveelheid nitraat in voeding leidde na het drinken van bietensap tot de hoogste nitraatwaarden in het bloed. Desondanks zorgde juist het eten van meer nitraatrijke groente tot de hoogste daling in bloeddruk: -5 mmHg gedurende een 24-uurs meting. Wij verwachten daarom dat mogelijk andere stoffen – vitamines, mineralen, polyfenolen – samen met nitraat zorgen voor een positief effect op de bloeddruk.”
Pas op met hoge concentraties
Wie 250 gram groente per dag eet, kan aardig wat nitraat binnenkrijgen. Toch zijn er geen schadelijke effecten waargenomen op de korte of middellange termijn. Dat komt omdat er grote veiligheidsmarges zijn gebruikt bij het stellen van een maximum nitraat-inname. De aanvaardbare dagelijkse inname van nitraat is gesteld op 0 tot 3,7 milligram per kilogram lichaamsgewicht.
Het is wel nog onduidelijk wat het risico is op de langere termijn. Uit een evaluatie van de EFSA blijkt dat nitriet bij te hoge innamen nadelige effecten kan hebben op de longen en het hart. Daarom wordt vooralsnog aanbevolen voorzichtig te zijn met hogere concentraties nitraat. Om die reden wordt het afgeraden om bijvoorbeeld elke dag bietensap drankjes te drinken. Wie elke dag rucola eet, zit ook snel aan zijn limiet.
Volg ons ook op Instagram, Facebook en TikTok. Meer Gezondnu? Neem dan een kijkje in het magazine en schrijf je in voor de nieuwsbrief.
