Anticonceptie zonder hormonen. Het is de wens van steeds meer vrouwen, volgens gynaecoloog Dorothee Struck. Maar welke anticonceptiemiddelen zonder hormonen bestaan er? Wij zetten de vier opties voor je op een rij, zodat je zelf een bewuste keuze kunt maken.
Anticonceptie zonder hormonen wint al jaren aan populariteit. Dat heeft vooral te maken met het effect van deze synthetische hormonen op het lichaam. Hoe zit dat? Zijn er nog andere redenen om voor een hormoonloos alternatief te kiezen?
Dit is het effect van hormonen op je lichaam
Hebben we het over de anticonceptiepil – veruit nog steeds de meestgebruikte methode om niet zwanger te raken – dan kan deze zorgen voor neerslachtigheid, minder zin in seks en zelfs stemmingswisselingen en depressies. Hoe zit dat? De pil zorgt ervoor dat de eierstokken twee hormonen niet meer aanmaken: oestradiol en progesteron. Hierdoor vindt er geen eisprong plaats, wat ervoor zorgt dat je niet zwanger kunt worden. Omdat je lichaam deze hormonen wel nodig heeft, geeft de pil een synthetische vorm van de twee hormonen terug: oestrogeen en progestageen. Deze synthetische hormonen zorgen ervoor dat je minder testosteron aanmaakt. Het gevolg? Je hebt uiteindelijk de helft minder testosteron in je lichaam dan een niet-slikker. Een laag testosterongehalte en een hoog gehalte aan synthetische hormonen kunnen er beide voor zorgen dat je je somberder voelt. Lees hier vijf feiten die iedereen zou moeten weten over anticonceptie.
Anticonceptie zonder hormonen is beter voor het milieu
Gynaecoloog Dorothee Struck schreef het boek Anticonceptie zonder Hormonen. Volgens haar kennen anticonceptiemethoden zonder hormonen nog meer voordelen: “Hormoonloze alternatieven zijn vaak beter voor het milieu dan bijvoorbeeld de pil. Bij het slikken van de pil plassen vrouwen stoffen uit die bij het zuiveren van ons water niet goed afgebroken kunnen worden. Hierdoor is het niet de meest duurzame anticonceptiemethode. Dat kan voor vrouwen een overweging zijn over te stappen. Daarnaast willen veel vrouwen hun lichaam leren kennen zonder hormonen en ervaren sommige vrouwen klachten door de hormonen die in hormonale anticonceptie zitten.”
Anticonceptie zonder hormonen: 4 opties
1. Condoom
Om maar met het inkoppertje te beginnen: de eerste optie voor anticonceptie zonder hormonen is de condoom. Menstruatiemeisjes Honoratha en Lieke zetten zich in voor meer bekendheid rondom anticonceptie. Lieke: “Wij gebruiken allebei geen hormonale anticonceptie, alleen condooms. Mensen koppelen condooms vaak aan onenightstands, maar voor ons is het de meest ideale manier om geen hormonen binnen te krijgen en toch beschermd te zijn tegen zwangerschap. Het lijkt soms alsof we condooms niet serieus in overweging nemen, maar ik vind dat condooms toe zijn aan herwaardering.”
2. Koperspiraal
Dorothee: “Een koperspiraal bevat geen hormonen. Het koperdraadje in de spiraal zorgt dat een bevruchte eicel niet kan innestelen in de baarmoeder. Veel vrouwen weten niet dat er verschillende vormen en maten koperspiraaltjes bestaan. Een gynaecoloog kan door het opmeten van je baarmoeder de maat vinden die het beste bij jou past. Als de spiraal niet goed past, kun je heviger bloedverlies krijgen tijdens de menstruatie. Deze bloedingen kunnen veel minder worden als je de juiste vorm en maat laat plaatsen. Vanuit de zorgverzekering wordt het opmeten van de baarmoeder en het plaatsen van een spiraal door de gynaecoloog niet vergoedt. Maar ik denk dat veel vrouwen het ervoor over hebben om zelf te betalen als zij weten dat deze optie er is. Als een koperspiraaltje goed past, hoeft het plaatsen ook niet heel pijnlijk te zijn. In Duitsland adviseren we vrouwen soms om voor het plaatsen het geneesmiddel Cytotec in te nemen. Dit middel maakt de baarmoeder wat makkelijker toegankelijk en dat kan de pijn van het plaatsen van de spiraal verminderen. Je hebt daarna misschien wel een dag last van wat diarree, maar je bent daarna wel hormoonloos beschermd tegen zwangerschap.”
3. Pessarium als hormoonloze anticonceptie
Naast het koperspiraal behoort pessarium in het rijtje van anticonceptie zonder hormonen. Dorothee: “Het is lastig iemand te vinden die je de techniek om een pessarium in te brengen kan uitleggen. Tegenwoordig zie je dit niet meer zo veel, terwijl ik het een heel goede techniek vind.” Een pessarium is een kapje over de baarmoedermond die de zaadcellen tegenhoudt. Twee uur tot net voor de seks breng je dit kapje in. Het principe lijkt op een condoom, alleen voel je hem niet zitten. “Slechts tien procent van de mannen kan het voelen tijdens het vrijen, maar het overgrote deel daarvan vindt dit zelfs een extra stimulus en heeft er dus geen last van.” De betrouwbaarheid van een pessarium is wel wat lager dan die van bijvoorbeeld de pil, maar als je het combineert met family-planning, vergroot je dit.
4. Family-planning
Daarmee komen we op family-planning, dit is een natuurlijke manier om zwangerschap te voorkomen. Bij deze methode van anticonceptie zonder hormonen meet je temperatuur op en voelt met je vingers de zachtheid van je baarmoedermond. Door deze twee dingen bij te houden, weet je wanneer je een eisprong hebt. Op die dagen kun je ervoor kiezen geen seks te hebben of een condoom te gebruiken. “Met name in het begin, wanneer je deze techniek leert, is het nodig een aanvullende anticonceptiemethode te gebruiken”, aldus Dorothee. “Na wat oefenen en ervaring kun je op je onvruchtbare dagen gewoon seks hebben zonder voorbehoedsmiddel. Hoe beter je de techniek van deze methode onder de knie hebt, hoe hoger de betrouwbaarheid is.” Toch is de betrouwbaarheid van deze methode niet zo hoog als die van de hormonale anticonceptie. Dorothee adviseert daarom deze methode te combineren met een pessarium om de betrouwbaarheid te vergroten.
Hoe kies je jouw anticonceptie?
“Dat is een gevoelskwestie”, aldus Dorothee. “Sommige vrouwen hebben piercings in hun tepels en clitoris, maar gruwelen bij het idee van een spiraal laten zetten. Dat verschilt per persoon. Ik adviseer mijn cliënten altijd om eerst te bedenken: wat zijn je plannen de komende vijf jaar? Wanneer je over twee jaar graag wilt proberen een kindje te krijgen, is het minder handig een spiraal te laten zetten. Die werkt namelijk zo’n vijf tot tien jaar. Verder ben ik persoonlijk een voorstander van een aantal jaar natuurlijke anticonceptie: een pessarium en family-planning. Op die manier leer je je lichaam echt goed kennen. Hierdoor heb je ook veel sneller in de gaten wanneer er iets mis is of wanneer je je ziek voelt. Toch is het belangrijkste: kies waar jij je prettig bij voelt. In elk geval raad ik altijd aan je goed te verdiepen in de mogelijkheden, want die zijn er genoeg.’’
