Onze maatschappij is grotendeels ingericht op ochtendmensen. De wekker gaat vroeg, overdag ben je aan het werk en aan het einde van de dag is er ruimte voor ontspanning. Een fijn ritme als je van nature vroeg opstaat en op tijd naar bed gaat. Maar wat als je een avondmens bent? Hoe wordt je een ochtendmens als je dat van nature niet bent? Wij vroegen het aan slaapexpert Irma Leijten.
1. Bestaan er echt ochtend- en avondmensen?
Laten we beginnen bij het begin: bestaat het concept ochtend- en avondmensen eigenlijk écht? Of zit het tussen onze oren? Goed kunnen slapen en energiek wakker worden heeft alles te maken met een goed slaapritme. Slaapexpert Irma Leijten: “Het leven is één en al ritme. Ritmes geven structuur aan ons leven. We leven het liefst volgens ons bioritme. Deze interne klok bepaalt onder andere wanneer wij waken en slapen. Wij mensen zijn dagdieren, we zijn overdag alert en slapen tijdens de nacht.”
Waarom het ritme van de ene persoon anders is dan het ritme van de ander? Dat heeft met onze genen te maken. “Onze biologische klok is persoonlijk, dus niet bij iedereen precies hetzelfde. Het chronotype ‘ochtendmens’ wil van nature vroeg naar bed (rond een uur of tien) en staat probleemloos vroeg op de volgende morgen (rond zes uur). Het chronotype ‘avondmens’ heeft moeite met op tijd naar bed gaan (het kan zomaar na twaalven worden) en staat het liefst rond een uur of negen op.” De meeste mensen, zo’n tachtig procent, zitten hier precies tussenin volgens Irma. Ook wel het ‘neutrale type’ genoemd.
2. Zijn ochtendmensen anders dan avondmensen?
We weten dat slaap heel belangrijk is voor een goede gezondheid. Goed slapen kan je zelfs helpen bij het afvallen. Je voorkeur voor bedtijden kan dan ook invloed hebben op de rest van je dag. Irma: “Naast de voorkeur voor bedtijden zijn er nog meer typische verschillen tussen ochtend- en avondmensen. Zo hebben ochtendmensen vaak direct na het opstaan zin in ontbijt terwijl avondmensen liever wat later in de ochtend ontbijten. Concentratietaken doen ochtendmensen het liefst in de ochtend en avondmensen ‘s middags. Een vroege dienst is voor een avondmens een crime en een nachtdienst is zwaarder voor een ochtendmens.”
3. Hoe weet je of je een ochtend- of avondmens bent?
Ben je vaak moe en futloos? Het kan je helpen je dag in te delen naar jouw energielevel. Zo ga je vol energie de dag tegemoet. Irma vertelt ons hoe je herkent of je een ochtend- of avondmens bent: “Je kunt het zelf herkennen wat voor chronotype jij bent door te kijken naar je energie in bepaalde situaties. Zit je lekker in je energie vlak na het opstaan, ben je ’s ochtends meteen wakker en energiek, voel je je in de loop van de avond wat moe worden en pak je liever geen dingen meer op ’s avonds, dan zijn dat tekenen dat je meer een ochtendmens bent. Kom je ’s avonds echt lekker tot bloei, vind je het jammer om naar bed te gaan en heb je vaak moeite met je energie bij het opstaan, dan ben je vast meer een avondmens. Je kunt ook een zelftest doen als je twijfelt.”
4. Kun je een ochtendmens worden?
Ben je een avondmens en draai je mee in het ritme van ochtendmensen? Laat in slaap vallen en vroeg je bed uit moeten kan flink wat vermoeidheid opleveren. Wat kun je als avondmens doen om toch energiek met de maatschappij mee te leven? Oftewel: kun je een ochtendmens worden? En hoe?
Irma: “Dat kan niet helemaal, maar je kunt het wel een beetje bijschaven. Dat kan door kleine veranderingen door te voeren. Ga je normaal als avondmens om 2.00 uur naar bed en moet je om 7.00 uur op, dan kun je beginnen met om 1.30 uur naar bed te gaan. Gaat dat een tijdje goed, dat wil zeggen val je redelijk goed in slaap, dan kun je je bedtijd wellicht weer naar een half uurtje vroeger verschuiven. Wat daarbij kan helpen is als je vlak na het opstaan ’s ochtends naar buiten gaat en daglicht pakt. Doe je dat elke ochtend zo’n twintig minuten, dan help je je biologische klok, waardoor jij je sneller energiek voelt. Dat kan door een ochtendwandeling te maken, naar je werk te fietsen of voor je werk eerst wat boodschappen te doen, of lekker even te sporten buiten.” Andersom werkt dat precies hetzelfde. Wil je in de avond nog wat energie over hebben? Pas dan stapsgewijs je bedtijd aan naar wat later en zorg juist later in de middag nog voor een portie daglicht.
Je lichaam een handje helpen met vroeg opstaan? Met deze 6 tips is je bed uit rollen en eitje.
Meer gezonde tips? Volg ons ook op Instagram, Facebook en TikTok. Ook leuk: neem een kijkje in het magazine en schrijf je in voor de nieuwsbrief.
