Als je beste vriendin gaat scheiden, als je hoort dat je buurvrouw opgegeven is met kanker of als je kind verdrietig is: luisteren helpt. Als je je ‘luisterkunde’ wat opkrikt, ben je een betere steun voor een ander. Professioneel luisteraar Corine Jansen leert hoe je dat doet.
Tip 1: Oordeel niet
Corine Jansen, professioneel luisteraar: “Behalve dat je je goedbedoelde adviezen thuislaat, laat je ook oordelen achterwege. Soms moet je uit liefde gewoon even zwijgen. Zelfs de mimiek van je gezicht houd je, als het even kan, redelijk neutraal en ontspannen. Door te oordelen stop je het proces van vertellen en dat wil je niet. Je wilt een zo goed mogelijk beeld krijgt van wat er is gebeurd. Je helpt de ander door je open en compassievol op te stellen. Dat geldt natuurlijk niet alleen als iemand iets ‘verkeerd’ doet, maar ook als je ziek wordt en misschien een andere weg van beterschap kiest. Stel je hebt reuma en je hebt bewust gekozen om geen medicatie te slikken. Daardoor loop je nu af en toe met een stok. Het zij zo. Dat is jouw keuze. Heb je er dan wat aan als een vriendin zegt: ‘tja, dan had je ook maar medicijnen moeten slikken.’ Nee. We bewandelen allemaal ons eigen pad. Niemand krijgt de handleiding van het leven mee, die moeten we allemaal voor onszelf ontdekken. Dat kun je niet voor een ander invullen, omdat je hem of haar nu eenmaal niet bent. Dus stop met oordelen.”
Tip 2: Luister actief
“Je neemt, ook als luisteraar, altijd jezelf mee in een gesprek. Het is goed om je daarvan bewust te zijn. Tegelijkertijd krijgt bijna iedereen wel eens nieuws te horen dat zo groot en zo verdrietig is dat je niet weet wat je moet zeggen. Het beste wat je kunt doen, is om die onmacht in je antwoord te laten weerklinken: ‘oh wat erg, ik weet niet wat ik moet zeggen.’ Gun de ander het tegelijkertijd om zijn verhaal te doen. Blijf vragen stellen: wanneer hoorde je dit nieuws, wat gaat er door je heen, wat voor onderzoeken en behandelingen heb je gehad en weet je hoe je verder wil nu? Laat de ander zijn verhaal vertellen op zijn eigen tempo, met zijn eigen woorden en op zijn eigen manier.”
Tip 3: Relativeer andermans problemen niet
“Meelijden is niet nodig, meeleven wel. Dat is wat mij betreft een stelregel om een goede luisteraar te kunnen zijn. Het betekent dat je zorgzaam bent naar de verteller toe en dat je zorgvuldig en respectvol met de ander omgaat. Wat dan absoluut respectloos is, is de problemen van de ander kleiner maken dan ze zijn. Je weet nooit wat de verteller al heeft meegemaakt in zijn leven. Wat voor jou niets mag lijken, is voor de ander wellicht wel het ergste wat hem ooit overkomen is. Door de problemen voor een ander te relativeren ben je niet alleen paternalistisch bezig (alsof jij de waarheid in pracht hebt), je zegt in feite ook: ‘kom op, stel je aan!’ Daarmee doe je afbreuk aan andermans gevoelens.”
Tip 4: Laat een ander huilen
“Natuurlijk is dat lief, maar belangrijker: laat de ander huilen. Zeg niet dat het wel beter wordt of over gaat. Zeg geen ‘ssssst’, stil maar. Niets kan zo opluchten en zo veel ruimte scheppen als een goede huilbui. Soms zijn er ook geen woorden van troost te geven. Waar woorden niet komen, kan een aanraking wel komen. Mensen die ik niet zo goed ken, pak ik altijd even bij de hand of strijk ik over de arm. Goede bekenden geef ik gewoon een knuffel. Omdat je ze zo kunt laat voelen dat hun verhaal je raakt, dat je meevoelt en je er voor ze wil zijn.”
Tip 5: Deel lief en leed
“Een relatie gaat altijd twee kanten op, anders heb je geen verbondenheid. Dus natuurlijk moet je luisteren naar andermans verhaal, maar vertel daarna vooral ook wat jou bezighoudt. En ja, ook als de ander ernstig ziek is of zelf veel problemen heeft. Op die manier blijft ze deel uit maken van elkaars leven.”
