Blue Monday wordt de meest deprimerende dag van het jaar genoemd. Een echte depressie trekt zich alleen weinig aan van een datum. In dit artikel lees je wat een depressie wél is en wat je moet doen als je de eerste signalen bij jezelf of anderen herkent.
De Britse psycholoog Cliff Arnall ontwikkelde een formule om de dag te berekenen waarop de meeste mensen zich somber en neerslachtig voelen. Deze Blue Monday komt niet alleen door de donkere, grijze dagen, maar ook door het mislukken van goede voornemens, de vakantie die nog wel erg ver in het vooruitzicht ligt en de nasleep van de dure decembermaand.
Een dipje is geen depressie
Door Blue Monday lijkt iedereen het gevoel van een depressie mee te krijgen, maar schijn bedriegt. Een depressie betekent namelijk niet dat je je een dag wat minder vrolijk voelt. Wanneer spreek je wel van een depressie? Als bepaalde symptomen het grootste gedeelte van de dag en langer dan twee weken aanhouden. Dyllis van Dijk, psychiater bij PsyQ: “De verstoring van je dagelijks functioneren is een belangrijke graadmeter van een depressie. Iemand kan in een neerwaartse spiraal terechtkomen en zich in het ernstigste geval zelfs afvragen wat hij of zij nog te betekenen heeft op deze wereld.”
Wat veroorzaakt een depressie?
Een goede vraag, waar nog geen duidelijk antwoord op is. We zien dat het aantal vrouwen dat een depressie krijgt, hoger is dan het aantal mannen. Een mogelijke verklaring: hormonen kunnen een rol spelen bij het ontstaan van een depressie, bijvoorbeeld tijdens en na een zwangerschap, de menstruatie en de menopauze. Andere oorzaken van een depressie zijn genetische factoren, sociale factoren en omgevingsfactoren of traumatische ervaringen. Van Dijk: “Ook bepaalde medicatie, zoals Prednison of bètablokkers, kunnen als bijwerking een depressie veroorzaken. Net als fysieke ziektes, zoals schildklierproblemen, bijnierschorsproblemen en de ziekte van Parkinson.”
Van winterdepressie tot atypische depressie
Een depressie is een depressie, toch? Nee, er bestaan meerdere soorten depressies. De symptomen kunnen onderling verschillen. “We kennen het fenomeen ‘winterdepressie’, maar een minder bekende, seizoensgebonden depressie is de ‘zomerdepressie’”, geeft Van Dijk aan. “Het vermoeden is dat ook bij deze depressie de biologisch klok wordt aangetast: er kan dan juist te veel licht zijn, waardoor iemand lastig in slaap valt en vroeg wakker wordt. Daarnaast kan een gevoel van doelloos- en zinloosheid ontstaan door het wegvallen van het gebruikelijke ritme.”
Een lastig te herkennen depressie is de ‘depressie met atypische kenmerken’. Bij deze vorm van depressie wordt een reactieve stemming ervaren: de stemming verbetert bij positieve gebeurtenissen en iemand kan genieten van activiteiten, maar er is wel degelijk sprake van depressieve symptomen en een verstoord functioneren. Daardoor kan de omgeving denken dat het wel meevalt en er geen sprake is van een depressie, terwijl dit wel het geval is. Van Dijk: “In de psychiatrie werken we met de DSM 5, waarin psychische stoornissen geclusterd beschreven worden op basis van symptomen. Voor de behandeling kan het van groot belang zijn de verschillende soorten depressies te onderscheiden. Maar het belangrijkste is en blijft om, ongeacht de oorzaak, in te grijpen zodra het dagelijks functioneren wordt belemmerd.”
De bekendste signalen van een depressie
Een depressie kan, naast een somber gevoel of minder plezier beleven, herkend worden aan:
- Vermoeidheid
- Slapeloosheid of juist een toegenomen slaapbehoefte
- Minder of meer trek hebben
- Besluiteloosheid
- Geheugenstoornis
- Concentratieproblemen
- Een vertraagd of tegenovergesteld angstig of onrustig gevoel
Welke stappen kun je ondernemen als je een depressie vermoedt?
- Zorg voor regelmaat in je dag
- Eet gezond (en met regelmaat)
- Ga naar buiten.
- Plan activiteiten in (waarbij je rekening houdt met je eigen behoeften).
- Beweeg en sport, ook wandelen en fietsen kan helpen
- Vermijd roken, alcohol en drugsgebruik
- Vermijd cafeïnehoudende dranken: ook koffie, cola, zwarte en groene thee en chocolademelk verstoren het lichaam
- Probeer sociaal contact op te zoeken, al is het maar minimaal
- Beperk het gebruik van beeldschermen (tablet, pc en telefoon) in de avond
