Je kinderen zijn het ‘product’ van jouw opvoeding. Dus als je kind achterloopt op school, niet sociaal is of enorm houterig sport, voelt dat als falen. Wat ging er in jouw opvoeding mis? Opvoeden in een prestatiemaatschappij vraagt om rust, focus en een enorme dosis eigenwijsheid. Wat zijn de valkuilen en hoe manoeuvreer je beetje bij beetje door de prestatiedruk?
Op school ben je om te leren, zou je denken. Maar dat is steeds minder waar. Je bent op school om presteren. Schoolcijfers, studieresultaten, rapporten en CITO-scores worden steeds minder een peilstok maar zijn ‘bepalend’. Kan hij het niveau wel aan? Moet hij afstromen? Bijles? Is er een intelligentietest nodig? Is er sprake van dyslexie? Dyscalculie? ADHD? Is hij aan het onderpresteren of juist aan het overcompenseren? Allemaal vragen die draaien om een ding: de prestaties moeten beter!
Zo zie je zelfs elk jaar in april en mei dat er CITO-scores worden gedeeld op social media. Natuurlijk leuk voor het goed-presterende kind. Maar zeer confronterend voor alle ouders met een niet-slim kind; kinderen moeten succesvol zijn dus wat zeggen die slechte scores over jou?
Te veel druk zorgt voor stress bij tieners en kinderen
De druk opvoeren is echter helemaal niet gezond. In een rapport van het RIVM (Volksgezondheid Toekomst Verkenning) staat dat middelbare scholieren steeds meer prestatiedruk en stress ervaren. Tel daarbij het ideaalbeeld van het perfecte leven dat je wilt tonen op Instagram; het zorgt voor een giftige cocktail dat voer is voor psychische klachten.
Kun je die druk niet aan, dan uit zich dat in lichamelijk klachten zoals hoofdpijn en misselijkheid. Maar het kan ook doorslaan in gedrag; aandacht trekken, piekeren, slaapproblemen en zelfs burn-outs. Waar ook veel deskundigen voor waarschuwen is vluchtgedrag zoals gamen en heel veel Netflixen. En als er zoveel druk op tieners ligt, qua presteren, komt er van dat losmaken soms niet veel terecht terwijl dat zo belangrijk is in je tienertijd.
Waarom voeren we prestatiedruk bij kinderen op?
Ook vroeger werd het bij elk kind erin gepeperd dat hij of zij ‘goed hun best moest doen op school’. De reden daarvan is logisch: succes op school staat steeds meer gelijk aan succes later in je leven. Dus weg met die zesjesmentaliteit! Weg met dat luie gedrag van je… studeren! Geen wonder dat in onze prestatiemaatschappij de nadruk ligt op schoolresultaten, maar ook sportresultaten, het perfect bespelen van een muziekinstrument en prima sociaal gedrag. Dat je al die takken van sport misschien zelf ook niet allemaal beheerst, tja, dat is een detail!
René Gude (de overleden docent filosofie) noemde dit de ‘gesportificeerde samenleving’: we leven in een wereld waarin iedereen de vrijheid heeft om perfect te presteren. Het is om die reden je eigen schuld als je faalt. ‘Want waarom lukt het de ander anders wel?’
Het moeilijkste advies volgens Liesbeth Hop is daarom dit: ga anders naar je kind kijken. “We hebben te maken met een onzekere generatie ouders, die een haarfijn beeld heeft van ‘het perfecte kind’. Dit ‘perfecte kind’ is rustig, werkt geconcentreerd, is sociaal en succesvol. Uiteraard voldoet vrijwel geen zoon of dochter áltijd aan dat plaatje. Ouders van nu projecteren hun eigen ambities op hun kind. Als die mislukken, wiens schuld is dat? Die van de opvoeders? Nee, dat betekent dat je zelf gefaald hebt: een no-go. De kunst van gezond opvoeden is dat kinderen in jouw nabijheid compleet zichzelf mogen zijn. Met die ongelooflijke focus op alles wat kinderen mankeert, doen we ze echt tekort. ”
Opvoeden in de prestatiemaatschappij – 7 tips
Om ervoor te zorgen dat kinderen en tieners op een gezonde manier leren om met druk om te gaan, is het belangrijk een aantal dingen te doen en niet te doen:
- De maatschappij is erop ingericht dat we zo min mogelijk fouten maken, maar dat kan niet. Juist door je fouten leer je. Straf kinderen niet af op hun fouten.
- Kijk goed hoe je kind omgaat met social media en geeft zelf het goede voorbeeld door je mobiel óók weg te leggen!
- Probeer je kind te nemen zoals het is. Leg de lat niet te hoog voor sport. Je sport niet om zo goed mogelijk die sport te leren beoefenen, maar bijvoorbeeld om buiten te zijn, actief te zijn en vrienden te maken.
- Neem tieners niet alles uit handen, want alles voor ze willen oplossen maakt ze niet weerbaar.
- Wees geïnteresseerd en bied een luisterend, (niet oordelend!) oor. Ga je niet te pas en te onpas bemoeien en te snel oordelen.
- De puberteit is een belangrijke fase om je los te maken van je ouders. Dat kan alleen als ouders zich minder bemoeien met hun kinderen.
- Laat zien dat ook mensen in je omgeving die niet perfect zijn vertrouwt. Perfectie is een illusie!
Lees meer over het labelen van kinderen in dit artikel.
