Verdiep je je een beetje in mondgezondheid, dan ontdek je al snel: een gezond gebit gaat veel verder dan mooie tanden. Zo belast een ongezond gebit je immuunsysteem continu. Ook best gek: we doen onze stinkende best om gezond te eten, maar staan nauwelijks stil bij alle goedjes die we bij de tandarts doorslikken. Met dit stappenplan zorg jij voor een gezond gebit!
Stap 1: Houd je gebit goed in de gaten
Veel tandproblemen voorkom je met een stukje bewustwording en alertheid. Waar moet je op letten? “Verkleuringen”, begint biologisch werkend tandarts Hans de Liefde. “De reden kan verschillen, maar het kan duiden op tandplak of -steen.” De tandarts somt een lijstje op van aandachtspunten. “Bloedend tandvlees, gevoeligheid voor warmte, kou of zoetigheid. Vooral pijn bij warmte kan een signaal zijn voor een ontsteking in je mond.” Volgens leefstijltandarts Eva Müller is het zaak de mond vrij te houden van ontstekingen aan bijvoorbeeld het tandvlees of de wortelpunten. Deze bacteriën kunnen immers in de rest van het lichaam terechtkomen. Ze hebben een negatieve invloed op ons immuun- en afweersysteem. “Ontstoken tandvlees kan rood en gezwollen zijn en bloedt sneller”, aldus Eva.
Een scheve stand van je tanden maakt het lastiger om je mond goed te reinigingen dan een harmonische boog. Vooral tussen de tanden is het extra opletten. En gelige tanden? Dikwijls zijn deze juist een teken van een sterk gebit. Eva: “Ook al willen we tegenwoordig stralende, witte tanden. Sterke tanden zijn vaak iets geler van kleur, omdat het tandglazuur dan meestal dikker is. Hoe dikker je tandglazuur, hoe geler de tanden vaak zijn.”
Stap 2: Vermijd chemische goedjes
Het kiezen van een tandarts is een belangrijke keuze voor het realiseren van een gezond gebit. Je kunt onder andere onderscheid maken tussen een regulier of biologisch werkende tandarts. “Leefstijltandartsen en biologisch werkende tandartsen kijken naar leefstijlgerelateerde factoren en gedrag”, benoemt Eva. “Deze tandartsen focussen meer op het voorkomen dan het genezen. Dit doen ze door ook te kijken naar de leefstijl en gewoontes van de patiënt. Tandenknarsen kan bijvoorbeeld zorgen voor hoofdpijn en je tanden of kiezen slopen. Je eet ze letterlijk op. Een knarsbitje dragen kan jou en je tanden dan beschermen.”
Biologische tandartsen
Biologisch werkend tandarts Hans gebruikt in plaats van biologisch liever het woord holistisch. “Tandheelkundige materialen blijven toxische, lichaamsvreemde stoffen.” Hij verbaast zich erover dat er vandaag de dag nog niet-biologische tandheelkunde bestaat. “De mond is geen afgesloten deel van het lichaam, geen apart eilandje. Het is een illusie te denken dat ‘zwerfvuil’ van je vullingen bijvoorbeeld niet in je lichaam terechtkomt. En ook beugels bevatten bijvoorbeeld nikkel, wat door corrosie in het lichaam terechtkomt en darmproblemen kan veroorzaken. Verder bevatten witte vullingen vaak weekmakers, die effect kunnen hebben op de hormoonhuishouding.” Tegenwoordig bestaan er ook vullingen zonder weekmakers. Het is verstandig je bewust te worden van wat je in je mond krijgt bij je tandarts, en je te verdiepen in welke effecten deze middelen kunnen hebben. Helaas zijn er nog niet heel veel biologisch werkende tandartsen in Nederland, maar ze zijn er wel.
Stap 3: Neem je leefstijl onder de loep
In de tandheelkunde komt meer aandacht voor leefstijl. Volgens Hans is dat al jaren een ondergeschoven kindje. “Tandartsen in opleiding leren nauwelijks over het effect van suiker op ons gebit.” De zuurtegraad van ons eten en drinken heeft invloed op de conditie van onze tanden. De meeste mensen hebben een te hoge zuurgraad in hun mond, wat de kans vergroot op ziektekiemen. Hans: “Zure producten schrapen laagje voor laagje het glazuur van tanden en kiezen. Denk bijvoorbeeld aan zoetzure frisdranken en snoep.” Wil je de zuurgraad in je mond omlaag krijgen? Neem je voedingspatroon dan onder de loep. Creëer zo min mogelijk zuuraanvallen, door maximaal zes tot zeven keer op een dag te eten, waarvan twee snoep- en fruitmomenten. Hans: “Voldoende buffercapaciteit van het speeksel kan gaatjes voorkomen. De kwaliteit van je speeksel wordt mede bepaald door je spijsvertering, darmen en voeding.”
Stress heeft invloed op je tanden
Eva benoemt dat ook stress een grote invloed heeft op de conditie van je gebit. “Stress kan gewoontes veroorzaken zoals tandenknarsen. Ook je tandvlees is een barometer voor stress of een verlaagde weerstand. De gezondheid van je mond heeft dus met veel meer te maken dan mondverzorging alleen. Een gezond en natuurlijk eetpatroon is dan ook de basis van een sterk gebit.” Zo zijn onder andere vitamine D, C, K en calcium van wezenlijk belang. Gevarieerd eten dus. Wanneer je goed kauwt op je voedsel, stimuleer je je speekselproductie. Hoe meer speeksel, hoe beter eten opgeruimd en weggespoeld wordt. En hoe minder groot de kans op gaatjes. Als je geneigd bent door je mond te ademhalen (bijvoorbeeld omdat je kaken niet goed op elkaar passen), heb je sneller last van een droge mond. Je speeksel ondersteunt bij het voorkomen van gaatjes en ontstoken tandvlees. Eva: “Drink daarom genoeg water op een dag. Dat heeft niet alleen detoxeffect op je lijf, maar voorkomt een droge mond, slechte adem, hoofdpijn en vermoeidheid.”
Stap 4: Kies de juiste mondverzorging voor een gezond gebit
Wees eens eerlijk: poets jij je tanden de volle twee minuten? Zo ja, dan ben je één van de weinigen. Gemiddeld poetst een Nederlander 46 seconden. Poets je je tanden kort, dan bouw je tandplak op. Tandplak is een mengsel van restjes voedsel, speeksel en bacteriën. Het is de ideale broedplek voor schadelijke bacteriën. Dit tandplak kan hard worden en vervormen tot tandsteen. “Tandplak kan al binnen één dag veranderen in tandsteen”, vertelt Eva. Tandsteen vergroot de kans op gaatjes en tandvleesontstekingen. Ook een stinkende adem kan teruggeleid worden naar tandsteen. Poetsen geblazen dus! En dat doe je het beste met volledige aandacht. Eva: “Tijdens het tandenpoetsen gaan onze gedachten al gauw richting onze to-dolijst. In de tussentijd vergeten we waar we ook alweer zijn gebleven met poetsen. Ga je gebit tand voor tand af en draai de tandenborstel tussen de tanden in.” Slechte bacteriën vergroten de kans op hart- en vaatziekten. Poets dus je gehele mond, ook je tandvlees, tong en gehemelte. De ideale timing voor je poetsmoment? Een halfuur voor het ontbijt of een halfuur na het eten. Dan is je mond pH-neutraal.
Flossen, ragen en stoken
De meeste tandheelkundige problemen ontstaan tussen de tanden. Daarom is het reinigen van deze gebieden extra belangrijk. Eva: “Met tandenpoetsen alleen verwijder je slechtst zestig procent van de tandplak. Neem dus de tijd en geef aandacht aan tussenruimten en vlakken net om de hoek.” Flossen werkt het beste bij kleine tussenruimten, terwijl een ragertje of tandenstoker geschikter is voor grote tussenruimten. Stokertjes en ragertjes hebben een dubbel doel, weet Eva te vertellen. “Zo verwijder je niet alleen tandplak in tussenruimtes, maar masseer je ook nog eens je tandvlees. Dat helpt het tandvlees in goede conditie te houden.” Wil je helemaal met een schone lei beginnen ’s ochtends? Dan adviseert Eva tongschrapen. “Dit ruimt lekker op, helpt bij een frisse adem en is zeer efficiënt om je mond gezond te houden.” Kies je dan ook nog eens voor een tandpasta zonder microplastics, dan maak je je lichaam (en de oceanen) blij. Deze minuscuul kleine deeltjes plastic zitten in veel verzorgingsproducten en zijn schadelijk voor onze gezondheid en het milieu. Als er microplastics in een product zitten, zie je dat op het etiket: bij de ingrediënten staat dan bijvoorbeeld ‘polyethyleen’.
Van baking soda tot ‘oil pulling’
Om je mond extra te verzorgen, zijn er veel eenvoudige manieren. Eva: “Bij ontstoken tandvlees of wondjes in je mond kun je spoelen met wat water met normaal zout of baking soda. Dit laatste is wat zachter en wordt toegepast in veel tandpasta’s. Ook aloë vera-mondwater staat bekend om de positieve effecten. Tot slot is ‘oil pulling’ op het moment weer populair. Een kwartiertje spoelen met oliën zoals zonnebloemolie, sesamolie of olijfolie kan tandvleesontstekingen en gaatjes voorkomen.”
Stap 5: Ga regelmatig naar de tandarts en mondhygiënist
Je tandarts of mondhygiënist weet natuurlijk het beste hoe het ervoor staat met je gebit. Bezoek ze dus regelmatig voor een update. Trek aan de bel bij gevoeligheden, pijn of bloedend tandvlees. Hans: “Dit laatste kan wijzen op gebrekkige mondhygiëne, maar wordt ook in verband gebracht met je vitamine C-status of aanhoudende gebitsproblemen.” Wees ook alert wanneer er plotseling een verandering in de mond plaatsvindt. Hans: “Dat wijst vaak op een constitutionele verandering in je weerstand. Vaak uiten gezondheidsproblemen zich als eerste in de mond.” Zaak dus om die mond van je flink in de gaten te houden.
Krijg je klamme handen als je denkt aan je jaarlijkse tandartsbezoek of breekt het zweet je uit als je plaatsneemt in de behandelstoel? Je bent echt niet de enige die bang is voor de tandarts. Met deze handige tips overwin jij je angst.
Volg ons ook op Instagram, Facebook en TikTok. Ook leuk: neem een kijkje in het magazine en schrijf je in voor de nieuwsbrief.
