Wat heeft je dagcrème met je hormonen te maken? Jammer genoeg veel. In dat potje crème kunnen stoffen zitten die de hormonen in jouw lijf verstoren. Jarenlang werd er een beetje lacherig overgedaan, maar nu luidt de Wereldgezondheidsorganisatie de noodklok: hormoonverstorende stoffen in cosmetica vormen een bedreiging voor de volksgezondheid en het milieu. Met dit stappenplan vermijd je ze.
Wat zijn hormoonverstorende stoffen?
Hormoonverstorende stoffen (EDC’s) zijn synthetische stoffen. Deze stoffen stimuleren de aanmaak van hormonen die je liever juist niet te veel in je lijf hebt en verstoren de aanmaak van hormonen die je juist wel nodig hebt. Ondanks dat we nog niet alles weten over deze stoffen, tonen meerdere studies aan dat ze een rol spelen in de ontwikkeling van verschillende ziektes. Ze kunnen zorgen voor een verstoring van het hormonale systeem met mogelijk schadelijke effecten op je zenuwstelsel en immuunsysteem. Ook worden de stoffen gelinkt aan onvruchtbaarheid, een toename van diabetes en obesitas.
Je huid is een orgaan en neemt een groot deel van alles wat je erop smeert op. Gebruik je crème, zeep en cosmetica waarin hormoonverstorende stoffen zitten? Dan neemt je lichaam dit onder andere via je huid op, waarna het in je bloed terechtkomt. Daar komt bij dat veel huidverzorging waar deze synthetische stoffen in zitten heerlijk lijkt te smeren, maar eigenlijk niet zo veel voor je huid doet. Het sluit je huid juist af en droogt hem uit. Hierdoor moet je telkens meer smeren om je huid weer zacht en soepel te krijgen. Let vooral op als je zwanger bent. Ook foetussen en kinderen lopen risico, omdat ze een lagere weerstand hebben. De gezondheidseffecten treden vaak pas later in het leven op.
In veel verzorgingsproducten zoals scrubs, shampoos en tandpasta zitten kleine stukjes plastic: microbeads. Niet alleen slecht voor je huid, maar via jouw wasbak, douche of bad komen al die piepkleine plasticdeeltjes uiteindelijk ook in de zeeën en rivieren terecht. Daar eten vissen de plasticdeeltjes op en zo belandt plastic uiteindelijk op ons bord.
Stap 1: Heb je het echt nodig?
Handcrème, dagcrème, nachtcrème, crème tegen rimpels of acne. Er lijkt een wondermiddel te zijn voor elk stukje van je lichaam, elk probleem en elk moment van de dag. Maar heb je dit echt allemaal nodig? Vergeet niet dat veel cosmeticaproducenten een duidelijk doel hebben: geld verdienen. En dat kan het gemakkelijkst door jou wijs te maken dat je een probleem hebt dat je helemaal niet hebt. En guess what: zij hebben de oplossing voor jouw gecreëerde probleem. Vraag je eens af: kan ik ook zonder? In plaats van een crème kun je ook overwegen een luchtbevochtiger te kopen. Met een vochtigere lucht is dit misschien niet eens nodig. Ook voldoende water drinken voorkomt dat je huid uitdroogt. En het grootste wondermiddel? Slaap. Acht uur per dag slapen doet meer voor je dan een crème. Ook is het helemaal niet goed voor je haar om het elke dag te wassen. Je wast bij dagelijks douchen essentiële vetten weg, waardoor je hoofdhuid dit gaat compenseren. Gevolg? Nog vetter haar, waardoor je het de dag erna weer wilt wassen. Er wordt geadviseerd je een of twee keer per week je haar te wassen voor de optimale balans tussen talg en shampoo.
Stap 2: Kun je het zelf maken zonder hormoonverstorende stoffen?
Heb je een keuze gemaakt tussen de overbodige verzorging en de producten die je wilt blijven gebruiken? Dan is het tijd voor de volgende stap: kijk eens of je het zelf kunt maken. Zo vermijd je zeker hormoonverstorende stoffen. Sommige producten zijn heel simpel te maken van huis-tuin-en-keukenspulletjes. Dit scheelt vaak ook nog eens in je portemonnee. Wanneer je het zelf maakt, weet je bovendien exact wat erin zit en in dit geval: wat er niet in zit.
Maak je eigen scrub
Je eigen scrub heb je in een handomdraai gemaakt. Gebruik wat zout of suiker en meng dit met een paar eetlepels olijfolie. Done! Voor een verfrissend effect doe je er nog wat komkommer en munt bij. Wil je de scrub wat langer kunnen bewaren? Vries hem dan in. Wist je dat je ook lichaamsscrub kan maken van koffiedik? Hier lees je er alles over.
Huidmasker au naturel
Een huidmasker hoef je niet in de winkel te kopen. Mix twee eetlepels yoghurt met een eetlepel honing. Smeer op je gezicht en laat het tien minuten inwerken. Kom maar op met dat babyhuidje!
Aloë-vera-aftersun
Te lang in de eerste lentestralen gezeten? Gebruik je eigengemaakte aloë-vera-aftersun. Knip wat stengels van een aloë-veraplant af, snijd ze open en schraap de gel uit de plantenstengels. Maak het fijn met een staafmixer, giet het mengsel in een ijsblokjeshouder en stop het in de vriezer. Wanneer je last hebt van een verbrande of droge huid, pak je een aloë-verablokje en smeer je jezelf ermee in. Verkoelend en verzorgend!
Doei spuitbus, hallo deodorantcrème
Zo maak je je eigen deodorant om hormoonverstorende stoffen te vermijden: smelt vijf eetlepels kokosvet en doe dit in een bakje. Schep wat baking soda en arrowroot erbij en roer het door tot het een gladde massa wordt. Laat het vervolgens hard worden en klaar is je eigen deo! Smeer steeds een beetje zelfgemaakte deodorant onder je oksels.
Olijfolie als scheerschuim en make-upremover
Sprenkel een aantal druppels olijfolie op je been en je hebt een natuurlijke scheerolie. Olijfolie is ook de perfecte make-upremover: doe wat op een watje en maak er je gezicht en ogen mee schoon.
Lichte lokken door thee
Met kamillethee kun je je haar lichter maken. Kook de kamillethee eerst in een pannetje. Maak hem erg geconcentreerd van verse kamille en doe hem daarna in een spuitflesje. Spray je haar nat en laat je haar een halfuur in de zon oplichten. Kom maar op met die lichte lokken!
Stap 3: Vermijd parabenen en synthetische geurstoffen
Sommige dingen kun je niet zo gemakkelijk zelf maken, of je hebt er geen tijd voor. Wanneer je cosmetica of verzorgingsproducten koopt, is het goed om op een aantal zaken te letten. In veel verzorgingsproducten en cosmetica zitten hormoonverstorende stoffen zoals parabenen. Parabenen zorgen ervoor dat bacteriën en schimmels niet kunnen groeien, waardoor deze producten langer houdbaar blijven. Deze stoffen zijn niet verboden in Europa, maar worden wel steeds vaker in verband gebracht met verstoring van de hormoonhuishouding en kanker.
Methylparabeen, butylparabeen, propylparabeen en isoparabeen zijn de meestgebruikte parabenen in cosmetica. Soms heten de parabenen anders, maar ze zijn gemakkelijk te herkennen omdat ze allemaal eindigen op ‘parabeen’. Parabenen, sulfaten (SLS) en siliconen worden het meest gebruikt in synthetische huid- en haarverzorging.
Op de verpakking van cosmetica staat niet altijd vermeld wanneer het synthetische geurstoffen bevat. Wanneer er minder dan één procent parfum in het product zit, hoeft de producent dit niet te vermelden. Laat je dus niet misleiden wanneer je in de ingrediëntenlijst geen parfum ziet staan. Wanneer je producten wilt kopen zonder parfum, staat er wel vaak op vermeld dat het parfumvrij is.
Stap 4: Let ook op de volgende hormoonverstorende stoffen
Parabenen vermijden dus. Maar behalve parabenen zijn er nog meer stoffen die je hormonen kunnen verstoren. Er zijn enorm veel natuurlijke verzorgingsproducten te koop waarin geen hormoonverstorende stoffen zitten. Deze zijn vaak ook nog eens beter voor de aarde. Bekijk de producten wel altijd kritisch: heb je wel echt een volledig natuurlijk product in handen of alleen een product mét natuurlijke ingrediënten (en daarnaast nog allerlei synthetische ingrediënten)? Veel fabrikanten willen hun product graag natuurlijker laten lijken dan ze in werkelijkheid zijn, omdat ‘eco, groen en natuurlijk’ beter verkoopt.
Checklist: dit zijn hormoonverstorende stoffen:
- Bisfenol A (BPA)
- Ftalaten
- Weekmakers
- PVC
- Broomhoudende brandvertragers
- Benzeen/xyleen
- Formaldehyde
- Aniline
- Lood
- Chroom
- Cadmium
- Chloorhoudende paraffine
- Uv-filters
Checklist: vermijd deze stoffen als vegan
Wil je liever niet dat er (dode) dieren gebruikt worden bij het maken van je producten? Vermijd dan:
- Glycerine: komt vaak uit dierlijk vet
- Keratine: gemaakt van dierenbotten, -haar en -hoeven
- Collageen: gemaakt van vissen
- Lanoline: gemaakt uit schapenwol
- Zijde: gesponnen door rupsen
- Karmijn: gemaakt van geplette luizen
Je hebt verschillende apps op je telefoon waarmee je producten kunt scannen op schadelijke stoffen, zoals: Think Dirty, CosmEthics en Clean Beauty.
Stap 5: Zeg nee tegen plastic verpakkingen
Je kunt al heel goed bezig zijn met natuurlijke producten om hormoonverstorende stoffen te vermijden, maar het is nog beter om ook plastic verpakkingen zo veel mogelijk links te laten liggen. Kies liever voor duurzame materialen, zoals bamboe of glas. Zo help je het milieu en dat is uiteindelijk voor jezelf ook nog eens gezonder. Kies je producten daarom zorgvuldig. Lees het etiket, let op keurmerken en termen zoals PVC-vrij of BPA-vrij. Er zijn inmiddels een boel alternatieven voor producten in plastic verpakkingen. Zo kun je je shampoo, deodorant, tandpasta en douchegel prima vervangen door bars en tabletten. Ook make-upremover heb je in zeepvorm. En wat te denken van bruisballen en blokken zeep, daar hoeft helemaal geen plastic fles of verpakking omheen. Wanneer je producten koopt met minder plastic, wil je natuurlijk wel dat ze goed blijven. Koop daarom niet te veel in een keer. Zo hoef je niets weg te gooien. Wil je het milieu nog een handje helpen? Je kunt wegwerpwattenschijfjes vervangen door wasbare. Ook wattenstaafjes heb je in een duurzame, herbruikbare variant, net als tandenstokers. Erkende keurmerken zijn: Oeko-Tex, de Blauwe Engel, BDIH en het Europees Bio-keurmerk herkenbaar aan het groene of zwarte blaadje met sterren.
Volg ons ook op Instagram, Facebook en TikTok. Meer gezondnu? Neem dan een kijkje in het magazine en schrijf je in voor de nieuwsbrief.
