Na een grote maaltijd zitten we vol. Een extra hap spaghetti bolognese? Echt niet! Maar een toetje? Die laten we niet aan onze neus voorbijgaan! Het lijkt alsof er altijd nog een gaatje is voor een ijsje, pudding of bakje yoghurt. Hebben we soms een extra toetjesmaag? Of is het toch iets anders…
Hoe vol je ook zit, er is altijd ruimte voor een toetje. Wonderlijk, toch? Maar er zijn een paar redenen dat een toetje altijd past.
Werking van de maag
De eerste dader is de maag zelf. De maag is een flexibel orgaan dat mee kan rekken met de hoeveelheid voedsel die je eet. Heb je veel gegeten, dan ontspant de wand van de maag zich om meer ruimte te creëren. Hoe vol jij je voelt, heeft te maken met de druk in je maag. En die is weer verbonden met de mate waarin de maagwand is uitgerekt.
Noorse wetenschappers hebben ontdekt dat de ontspannende reflex van de maagwand ontstaat door drie factoren:
- Het zicht en de geur van voedsel en het proces van kauwen en slikken
- De druk van voeding in de maag
- De twaalfvingerige darm ‘proeft’ de onderdelen (voedingsstoffen) van het voedsel
Al deze informatie gaat naar de hersenstam. Die zendt een bericht uit naar de spieren in de maagwand, die op hun beurt kunnen ontspannen. En zo ontstaat er ruimte.
Dwarsliggende hormonen
Een wat meer algemene reden dat je altijd ruimte overhoudt voor een toetje: hormonen. Slaap je bijvoorbeeld te weinig, dan raakt je hormoonhuishouding in de war. Hormonen die je eetlust beïnvloeden nemen hierdoor de overhand. Door deze hormonen heb je een minder voldaan gevoel na het eten, waardoor je geneigd bent om door te eten.
Het hormoon leptine remt juist honger. “Heeft het lichaam genoeg voeding gehad, dan wordt er meer leptine vrijgemaakt en ontstaat het gevoel van verzadiging,” legt voedingspsycholoog Marijke Elzinga uit. Maar bij sommige mensen werkt deze signaalstof niet goed. “Mensen die een aangeboren leptine deficiëntie hebben, blijken te kunnen blijven eten zonder een verzadigd gevoel te krijgen. Deze mensen hebben bijna altijd ernstig overgewicht”. Bij mensen met obesitas is weer iets anders aan de hand, weet Elzinga. “Die kunnen meer eten voordat er voldoende leptine wordt aangemaakt. Bij hen komt leptine ook eerder onder een bepaald niveau, wat ertoe kan leiden dat zij eerder trek hebben en willen eten.”
Suikerrijk toetje
Maar waarom maakt je maag extra ruimte voor een toetje en niet voor pasta? Een toetje bestaat vrijwel altijd uit suiker en vet. Suiker stimuleert de reflex die de maagwand ontspant en uitrekt. Je voelt minder druk en daardoor vermindert het volle gevoel. Eet je een toetje, dan lijkt het dus alsof je niet vol zit en je nog meer kunt eten. Het toetje maakt dus plaats voor zichzelf!
Het hormoon leptine speelt hier ook een rol in. Elzinga: “Er wordt gedacht dat de aanmaak van leptine kan samenhangen met de voedingswaarde van het voedsel. Suiker kan bijvoorbeeld de aanmaak van leptine verstoren.” Dat kan verklaren dat suikerrijke toetjes geen verzadigingsgevoel opwekken. En dan is die griesmeelpudding wel heel snel weg… “Er klinken ook tegengeluiden dat dit mechanisme meer over de lange termijn werkt. Het is een onderwerp dat meer onderzoek nodig heeft.”
Waarom eten we eigenlijk toetjes?
In de Middeleeuwen (en ver daarna) stonden er alleen toetjes op het menu bij de gegoede burgers. Het eerste toetje kwam in de 18e en 19e eeuw; pudding. Dit was op basis van gelatine en maismeel en in de smaken amandel, frambozen en citroen.
Een verstandig toetje
Blijf je na het lezen van dit artikel snakken naar een toetje na iedere maaltijd? De oplossing is heel simpel: eet een klein beetje. Een klein blokje (pure) chocola, een lepel pudding of een mini-puntje taart. Of probeer deze gezondere toetjesrecepten. Zo heb je wel de zoete smaak, maar krijg je minder suikers binnen, win-winsituatie.
